Član 23. Poštovanje doma i porodice
247. Porodičnim zakonom utvrđeno je da je brak zakonom uređena zajednica života žene i muškarca, da se brak može sklopiti samo na osnovu slobodnog pristanka budućih supružnika i da su supružnici ravnopravni (član 3.). Važnost slobodno iskazane volje za sklapanje braka posebno je naglašena u članu 24. Porodičnog zakona kojim je propisano da brak ne može sklopiti lice čija volja nije slobodna.
248. Porodičnim zakonom kao smetnja za zaključenje braka propisano je da brak ne može sklopiti, između ostalog, lice koje je nesposobno za rasuđivanje.
249. U pravnom poretku Republike Srbije ne postoje nikakva ograničenja za sklapanje braka koja bi se odnosila na, između ostalog, invalidnost koja ne ugrožava slobodu pristanka na brak.
250. Odluke o tome koji će roditelj vršiti roditeljsko pravo, načinu održavanja ličnih odnosa deteta i roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo i odluke o zaštiti drugih prava deteta nisu uslovljene invalidnošću deteta ili roditelja.
251. Republika Srbija ukazuje na informacije dostavljene u Inicijalnom izveštaju Komitetu za prava deteta (CRC/C/SRB/1) par. 94-99.
252. Porodičnim zakonom propisani su posebni vidovi zaštite dece bez roditeljskog staranja koji nisu uslovljeni ili ograničeni određenim karakteristikama deteta koje se tiču njegove invalidnosti (usvojenje, hraniteljstvo, smeštaj u ustanovu socijalne zaštite i starateljstvo).
253. U toku je dalja realizacija razvoja specijalizovanog hraniteljstva putem kojeg bi se obezbeđivao smeštaj dece sa problemima u ponašanju, kao i dece sa invaliditetom, sa ciljem smanjenja primene institucionlnih oblika zaštite.
254. Shodno odredbama ZR, jedan od roditelja deteta kome je neophodna posebna nega zbog teškog stepena psihofizičke ometenosti, osim za slučajeve predviđene propisima o zdravstvenom osiguranju, ima pravo da, po isteku porodiljskog odsustva i odsustva sa rada radi nege deteta, odsustvuje sa rada ili da radi sa polovinom punog radnog vremena, najduže do navršenih pet godina života deteta.
255. Roditelj ili staratelj, odnosno lice koje se stara o osobi oštećenoj cerebralnom paralizom, dečjom paralizom, nekom vrstom plegije ili oboleloj od mišićne distrofije i ostalih teških oboljenja, na osnovu mišljenja nadležnog zdravstvenog organa, može na svoj zahtev da radi sa skraćenim radnim vremenom, ali ne kraćim od polovine punog radnog vremena.
256. Zakonom o finansijskoj podršci porodici sa decom 51 (ZFPPSD) predviđeno je pravo na dečiji dodatak koje ostvaruje jedan od roditelja.
- Napomena #51
-
Službeni glasnik Republike Srbije
, br. 16/02, 115/05 i 107-09. - Povratak
257.Naknada troškova boravka u predškolskoj ustanovi za decu sa smetnjama u razvoju je jedna od mera zaštite ove kategorije dece kao posebno osetljive populacije. Njom se podstiče uključivanje ove dece u obrazovni sistem.
258. Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo prosvete i Ministarstvo rada i socijalne politike su 2010. godine doneli Pravilnik o dodatnoj obrazovnoj, zdravstvenoj i socijalnoj podršci detetu i učeniku koji omogućava obrazovanje Interresorne komisije u lokalnim samoupravama. Takođe, Ministarstvo zdravlja od 2010. godine sprovodi program u saradnji sa UNICEF-om Deci je mesto u porodici
, koji počinje u porodilištima podrškom roditeljima dece sa smetnjama u razvoju. Formirani su timovi stručnjaka koje čine ginekolog, neonatolog, babica, psiholog i socijalni radnik u porodilištu.
259. Strategija unapređenja položaja osoba sa invaliditetom predviđa određene posebne ciljeve: osnaživanje porodica osoba sa invaliditetom kroz sistem pružanja adekvatne podrške odgovarajućih servisa i službi koje pomažu integraciju osoba sa invaliditetom u zajednicu i unapređivanje kvaliteta usluga, kao i mere za njihovo sprovođenje.
260. Proteklih godina prihvaćeno stanovište da deca imaju pravo da rastu u porodičnom okruženju i da velike ustanove socijalne zaštite ne mogu da odgovore na njihove potrebe, kako fizičke, tako i kognitivne i psihološke. Ovo se posebno odnosi na decu sa smetnjama u razvoju.
261. Počev od 2001. godine, sprovodi se proces deinstutucionalizacije koji je postao jedan od prioriteta reforme socijalne zaštite. Konkretno, počinje se sa aktivnostima unapređenja stanja i zaštite korisnika u svim ustanovama. Ubrzo se, takođe, nametnula i potreba za posebnim pristupom u redefinisanju postojeće mreže ustanova za decu, što podrazumeva i promenu njihove uloge, da bi mogle adekvatnije da odgovore na potrebe zajednice kroz pružanje lokalnih usluga. U periodu koji je usledio, učinjeni su značajni napori u oblasti razvoja usluga u zajednici za sve grupacije korisnika. Međutim, te usluge nisu uvek bile dostupne najugroženijim grupama, kao što su deca sa težim i teškim smetnjama u razvoju ili deca u rezidencijalnim ustanovama.
262. Rezultati koje je MRSP ostvarilo u reformi tokom poslednje tri godine mogu se sagledati na dva nivoa: prvi se odnosi na rezultate u zaštiti dece, a drugi se odnosi na sistemske promene – usvajanje rešenja koja stavljaju dete u centar i tako jačaju institucionalni okvir koji je u stanju da adekvatnije odgovori na potrebe i realizaciju prava deteta, posebno sa smetnjama u razvoju.