Član 16. Odsustvo eksploatacije, nasilja i zloupotrebe

Porodičnopravna zaštita od nasilja

201. Porodičnim zakonom po prvi put, u posebnom delu, uvedene su odredbe o nasilju u porodici i porodičnopravnoj zaštiti žrtava nasilja. Nasilje u porodici je novi pojam u pozitivnom pravu Republike Srbije, a njegovim posebnim građanskopravnim sankcionisanjem učinjen je značajan napredak na planu zaštite žrtava nasilja u porodici (koje su najčešće žene, deca, osobe sa invaliditetom, starije osobe).

202. U okviru KZ (član 194.) utvrđeno je i posebno krivično delo nasilja u porodici. Ovim članom je sankcionisano svako ponašanje člana porodice koje se u krivično pravnom smislu može kvalifikovati kao krivično delo, a posebno stavom 5 tog člana sankcionisano je ponašanje kojim se krši građanskopravna mera zaštite od nasilja u porodici utvrđena Porodičnim zakonom.

203. Takođe, ovim zakonom je obezbeđena i krivično pravna zaštita od zapuštanja i zlostavljanja maloletnog lica.

204. KZ propisuje krivično delo obljube nad nemoćnim licem, a nakon ratifikacije Konvencije pooštrene su zatvorske kazne za počinioce ovog krivičnog dela.

Policy documents

205. SUPOSI sadrži mere relevantne za zaštitu osoba, naročito žena i dece sa invaliditetom, od nasilja, zloupotrebe i eksploatacije.

206. U institucionalnom sistemu porodične zaštite, na osnovu zakona, pružanjem pomoći i podrške porodici bave se centri za socijalni rad osnovani u okviru svake lokalne samouprave.

207. Nasilje najčešće pogađa najranjive grupe: decu, žene, starije osobe, pa tako i osobe sa invaliditetom. U Republici Srbiji poslednjih godina postignut je značajan napredak u suzbijanju nasilja. Doneti su zakonski propisi kojima se uređuje položaj žrtve, mere prema počiniocu i definiše nadležnost pojedinih tela, ali i moralna obaveza svakog građanina da prijavi svako nasilje.

208. U cilju stvaranja jedinstvenog sistema kontinuirano se vrši obuka stručnjaka iz sistema socijalne zaštite, obrazovanja, zdravstva, pravosuđa, policije i nevladinog sektora za prepoznavanje i preduzimanje zajedničke koordinirane akcije na zaštiti dece od zlostavljanja i zanemarivanja. ⁴⁵

Napomena #45

Vlada Republike Srbije i druga odgovorna državnih tela, usvojila su sledeće dokumente koji imaju obavezujući karakter: Nacionalni akcioni plan za decu; Nacionalna strategija za prevenciju i zaštitu dece od nasilja i Akcioni plan za njeno sprovođenje; Opšti protokol za zaštitu dece od zlostavljanja i zanemarivanja i pripadajući posebni protokoli (sistem socijalne zaštite, zdravstva, obrazovanja, pravosuđa, policije).

Povratak

209. Nacionalna strategija za sprečavanje i suzbijanje nasilja nad ženama i nasilja u porodici u Republici Srbiji podstiče primenu međunarodnih i domaćih pravnih normi i standarda kojima se štite ljudska prava, promoviše rodnu ravnopravnost i zabranjuje svaki vid nasilja nad ženama, uključujući i nasilje u porodici kao oblik nasilja koji u najvećem obimu pogađa žene. Prilikom izrade strategije od posebne važnosti bilo je prepoznavanje specifičnih i posebno ugroženih grupa na osnovu brojnosti pripadnica i ranjivosti. Strategija posebnu pažnju posvećuje grupama žena koje su ili mogu biti izložene višestrukoj diskriminaciji, kao i ranjivim grupama žena u koje spadaju: žene sa invaliditetom, Romkinje, majke dece sa invaliditetom, smetnjama u razvoju ili sa hroničnim bolestima, žene sa sela, starije žene, izbegle i interno raseljene žene i dr. U izradi dokumenta značajan doprinos dale su predstavnice udruženja ...Iz kruga, organizacije za zaštitu prava i podršku osobama sa invaliditetom Srbije.

Publikacija Žene sa invaliditetom – nevidljive žrtve nasilja organizacije ...Iz kruga je jedina te vrste u Srbiji u kojoj su navedeni statistički podaci o slučajevima nasilja prijavljenim ovom udruženju, kao i studije slučajeva o nasilju nad ženama sa invaliditetom. Od 1997. do 2008. godine, udruženje …Iz kruga je primilo 5.520 poziva. Većinu poziva (93%) su uputile žene sa invaliditetom koje su bile izložene različitim oblicima nasilja. Najzastupljenije je bilo verbalno nasilje (28%), zatim, ekonomsko (24%), fizičko (11%), prinudna izolacija (22%) i seksualno nasilje (6%). Najranjivije su žene koje imaju intelektualni invaliditet sa 48%, zatim cerebralnu paralizu sa 32%, mišićnu distrofiju i neuromišićne bolesti sa 15% i žene sa kombinovanim invaliditetom sa 5%. Razlozi za ove brojke leže u činjenici da žene sa višim stepenom invaliditeta fizički zavise od tuđe pomoći i podrške pri obavljanju osnovnih životnih potreba. Ne samo što su ranjivije, već su i vrlo često izložene specifičnom načinu zlostavljanja, koje se ogleda u uskraćivanju pomoći pri samozbrinjavanju, izgladnjivanju, udaljavanju od ortopedskih pomagala i sredstava za komunikaciju, kao i pretnjama da će ostati same na ulici bez ičije pomoći, da će završiti u nekom domu ili psihijatrijskoj klinici, da će živeti u potpunoj izolaciji ukoliko ne budu poslušne i slično. Nasilnici su u 87% bili muškarci, najčešće članovi porodice od kojih žene sa invaliditetom u potpunosti zavise. MRSP takođe vrši nadzor nad radom ustanova u sistemu socijalne zaštite.

211. MRSP je podržalo rad udruženja ...Iz kruga, koja vodi SOS telefon, besplatno psihološko i pravno savetovalište za ženu i decu sa invaliditetom žrtve nasilja i diskriminacije.

212. Kancelarija Zaštitnika građana nadležna je za praćenje službi u ustanovama za smeštaj dece, mladih, odraslih i starih osoba sa invaliditetom i tokom 2009. i 2010. godine zaposleni u Kancelariji su vršili nadzor nad radom ustanova za smeštaj osoba sa invaliditetom i staračkih domova.

213. Vlada Republike Srbije donela je 2006. godine Strategiju borbe protiv trgovine ljudima u Republici Srbiji ⁴⁶, kojom su ustanovljeni mehanizmi borbe protiv trgovine ljudima.

Napomena #46

Službeni glasnik RS , broj 111/06.

Povratak

top